18 Aralık 2009 Cuma

9 AB BASINÇLAR

BASINÇ ÇALIŞMA SORULARI
1. Basınç ölçen alet …………………
2. Basınca göre yükseklik ölçen alet ……………………………
3. Yeryüzünde basıncın değişimine etki eden faktörler ;
· ……………………………….
· ……………………………….
· ………………………………
· ……………………………….
· ……………………………….
4. Yükselen hava hareketinin bulunduğu alanda …………………………… basınç oluşur.
5. Yağışlı hava …………………………….. basınç alanlarında oluşur.
6. 30º enlemlerinde sürekli …………………. ……………….. basınç oluşumu vardır.
7. Ekvatordaki alçak basınç alanının oluşum nedeni ……………………………
8. Ekvator ve kutuplarda oluşan termik basınç alanlarının oluşumunun temel nedeni …………………
9. Dinamik basınç alanlarının oluştuğu enlemler ……………….. ve …………………….
10. Dinamik basınç alanlarının oluşumunun temel nedeni …………………………………..
11. ………………………… enlemlerinde sürekli alçalıcı hava hareketi nedeniyle çöller oluşmuştur.
12. Hareketli hava durumu ( rüzgarlı ) ………………………. basınç alanlarında oluşur.
13. Durgun hava şartları ……………………. basınç alanlarında oluşur.
14. Kış mevsiminde karalar üzerinde ……………………. basınç oluşur.
15. Yaz mevsiminde denizler üzerinde …………………… basınç oluşur.

BÖLGELERİN ENLERİ

DOĞU ANADOLU BÖLGESİ
1. En büyük bölgemizdir.
2. Doğurganlık oranının en yüksek olduğu bölgemizdir.
3. Nüfus yoğunluğunun en az olduğu bölgemizdir.
4. En çok enlem geçen bölgemizdir.
5. En dağlık ve en yüksek bölgemizdir.
6. Mera hayvancılığının en yaygın olduğu bölgemizdir.
7. Kış sıcaklıkları en düşük olan bölgemizdir.
8. Hidroelektrik potansiyeli en yüksek bölgemizdir.
9. Göl alanı en geniş bölgedir.
10.Yüzölçümüne oranla tarım toprağı en az olan bölgedir.
11. Kayısı üretiminin en çok olduğu bölgedir.
12. Ekonomisinde hayvancılığın en etkin olduğu bölgedir.
13. Maden çeşidi en fazla ve en zengin bölgemizdir.
14. Demir,bakır,krom,kaya tuzunun en çok üretildiği bölgedir.
15. Enerji üretiminin en çok,tüketiminin en az olduğu bölgedir.
16. Termik elektriğin Ege’den sonra en çok üretildiği bölgedir.
17. Sanayi,ulaşım,ticaret ve turizmi en geri kalan bölgemizdir.
18. Kalkınması en yavaş olan bölgemizdir.
19. En gelişmiş bölümü Yukarı Fırat bölümüdür.
20. En gelişmemiş bölümü Hakkari bölümüdür.
21. Erzurum – Kars bölümü ülkemizin ortalama yükseltisi en fazla olan bölümüdür.
22. Ülkemizin en yüksek noktası bu bölgededir ( Ağrı dağı ).
23. Karın yerde kalma süresi en uzun olan bölgemizdir.
24. Don olayının en erken başlayıp,en geç bittiği bölgemizdir.
25. En büyük gölümüzün olduğu bölgedir.
26. Kuzey Anadolu ve güney Anadolu faylarının bulunduğu bölgedir.
27. Büyükbaş hayvancılığın en çok yapıldığı bölgemizdir.
28. En çok göç veren bölgemizdir.
29. En büyük termik santralimiz Afşin – Elbistan’dadır.
30. En az sebze üretilen bölgemizdir.
31. En gelişmiş şehri Malatya’dır.
32. En geri kalmış ili Tunceli’dir.
33. Iğdır bölgenin mikroklima alanıdır.
GÜNEY DOĞU ANADOLU BÖLGESİ

1. En küçük bölgemizdir.
2. En sade yer şekillerine sahip bölgemizdir.
3. Petrol üretiminin tamamını veren bölgemizdir.
4. Mercimek ,antep fıstığı , karpuzun en çok yetiştirildiği bölgemizdir.
5. En gelişmiş bölümü Orta Fırat bölümüdür.
6. En gelişmiş şehri Gaziantep’tir.
7. En engebeli bölümü Dicle bölümüdür.
8. Nüfusun en fazla olduğu bölüm Orta Fırat’tır.
9. Yaz sıcaklıklarının en yüksek olduğu bölgedir.
10. Nüfusun ova tabanları yerine,yamaçlarda yerleştiği bölgemizdir.
11. Kuraklığın en şiddetli olduğu bölgemizdir.
12. Çöl rüzgarlarına açık olan bölgemizdir.
13. Torosların varlığı ile,kış sıcaklığı fazla düşmeyen karasal bir bölgemizdir.
14. Çin seddinden yüksek,5 km. uzunluğunda Diyarbakır surları vardır.
15. Nemrut Dağı Kral başları Adıyaman’dadır.
16. Ülkemizin tek fosfat işletmesi Mardin Mazı dağındadır.
17. En büyük sulama projemiz bu bölgededir.
18. Ormanın en az olduğu bölgemizdir.
19. En çok küçükbaş hayvancılık yapılır.
20. Canlı hayvan ve hayvan ürünleri ticareti önde gelir.
21. Hiç doğal gölü olmayan bölgemizdir.
22. En geniş alana yayılan volkan dağımız bu bölgededir.( Karacadağ volkanı )
23. Nüfusu en az olan bölgemizdir.
İÇ ANADOLU BÖLGESİ

1. Türkiye’de platoların en çok olduğu bölgedir.
2. Doğu Anadolu’dan sonra volkan dağlarının en çok olduğu bölgedir.
3. En az yağış alan bölgemizdir.
4. Sellerin en çok görüldüğü bölgemizdir.
5. Akarsuları sel rejimli bölgemizdir.
6. İlkbaharı en yağışlı bölgemizdir.
7. Rüzgar aşındırmasının en çok görüldüğü bölgemizdir.
8. Türkiye’nin en geniş kapalı havzasının bulunduğu bölgemizdir.
9. Kır nüfusunda toplu yerleşmelerin en fazla görüldüğü bölgedir.
10. Nüfus miktarı bakımından Marmara’dan sonra ikincidir.
11. Konveksiyonel yağışların en çok görüldüğü bölgemizdir.
12. Nüfus yoğunluğu bölge kenarlarında artar.
13. Buğdayın en çok üretildiği bölgedir.
14. Elma üretiminin en çok olduğu bölgedir.
15. En çok tuz üretilen bölgedir.
16. En çok çimento üretilen bölgedir.
17. Lületaşının en çok çıkarıldığı bölgedir.
18. Marmara bölgesinden sonra en çok bor çıkarılan bölgedir.
19. Dünyada peri bacalarının en çok oluştuğu bölgedir.
20. Türkiye’de kerpiç evlerin en yaygın olduğu bölgedir.
21. Türkiye’de rüzgar erozyonu nedeniyle çölleşmenin görüldüğü bölgedir. ( Karapınar )
22. Türkiye’de ilk uçak ve lokomotif fabrikasının yapıldığı bölgedir.( Kayseri Eskişehir )
23. En gelişmiş bölümü Yukarı Sakarya bölümüdür.
24. En gelişmemiş bölümü Yukarı Kızılırmak bölümüdür.
25. En büyük bölümü Konya bölümüdür.
26. En az yağış alan bölümü Konya bölümüdür.
27. Bozkır bitki örtüsü nedeniyle küçükbaş hayvancılık öndedir.
28. Tiftik keçisinin en çok yetiştirildiği bölgedir.
29. Oluşumuna göre göl çeşidinin en fazla olduğu bölgedir. ( tektonik , alüvyon-set , karstik ,volkanik )
30. Tuzlu ve kıraç toprakları çoktur.
31. En fazla nadas ihtiyacı olan bölgedir.
32. En tuzlu gölümüz buradadır. ( %0 324 )
33. Malt arpasının en çok yetiştirildiği bölgemizdir.
34. Bölge Türkiye ekonomisine en çok tarım alanında katkı sağlar.
AKDENİZ BÖLGESİ
1. Karstik topoğrafyanın en yaygın olduğu bölgemizdir.
2. Kireçli toprağından ve kalker tabakalardan dolayı sulamaya en fazla ihtiyaç gösteren bölgemizdir.
3. Kış ılıklığı ve kış yağışlarının en çok görüldüğü bölgemizdir.
4. Ortalama sıcaklığın en yüksek olduğu bölgemizdir.
5. Yıl içinde gölge uzunluğunun en az değiştiği bölgemizdir.
6. Yıl içinde gece – gündüz uzunluğunun en az değiştiği bölgemizdir.
7. Yaz mevsiminin en uzun olduğu bölgemizdir.
8. Don olayının en az yaşandığı bölgemizdir.
9. Maki bitki örtüsünün en çok bulunduğu bölgemizdir.
10.Terra – Rosa topraklarının en çok görüldüğü bölgedir.
11. Göl sayısı en fazla olan bölgemizdir.
12. Suları güneye en fazla akış gösteren bölgemizdir.
13. Toros dağlarının ulaşımı en fazla zorlaştırdığı bölgemizdir.
14. Bir yılda bir tarladan birden çok tarım ürününün yetiştirildiği bölgemizdir.
15. Sera tarımının en çok yapıldığı bölgedir.
16. Susam,soya,yer fıstığı,muz,turunçgillerin en fazla üretildiği bölgemizdir.
17. Sebze,meyve,buğday ve pamuğun en erken olgunlaştığı bölgemizdir.
18. Kükürt ve alüminyum madeninin en çok üretildiği bölgemizdir.
19. Krom madeninin en çok bulunduğu,üretimin Doğu Anadolu’dan sonra en çok yapıldığı bölgemizdir.
20. Mevsimlik işçi göçlerinin en çok olduğu bölgemizdir.
21. Karstik mağaraların en yaygın olduğu bölgemizdir.
22. Turistik gelirleri Marmara ve Ege’den sonra 3. sıradadır.
23. En gelişmiş bölümü Adana bölümüdür.
24. En engebeli bölümü Antalya bölümüdür.
25. Nüfusun en çok olduğu bölüm Adana bölümüdür.
26. Ulaşım en zor Antalya bölümündedir.
27. En yüksek yeri Aladağlar’dadır.
28. En çok geçit Akdeniz bölgesindedir.
29. En büyük delta ovamız Akdeniz bölgesindedir.
30. Kıl keçisinin en çok yetiştirildiği bölgemizdir.
EGE BÖLGESİ
1. Horst ve grabenlerin en çok olduğu,
2. Akarsularının çoğu doğudan batıya akan,
3. Akarsularının en çok menderes ve bataklık oluşturduğu,
4. Göllerinin az olduğu,
5. Akdeniz ikliminin en geniş alan kapladığı,
6. Kıyıları en girintili, çıkıntılı olan,
7. En uzun kıyı şeridine sahip olan,
8. Kıyılarının alüvyonlarla en çok dolduğu ,
9. Marmara’dan sonra nüfus yoğunluğu en fazla olan,
10. Zeytin, üzüm, incir, tütün, haşhaş, pamuk, meyan kökü üretiminin en çok olduğu,
11. Linyit kömürünün en çok çıkarıldığı,
12. Termik elektriğin en çok üretildiği,
13. Jeotermik elektrik santrallerinin olduğu,
14. Zımpara taşı ve civanın en çok üretildiği,
15. Marmara’dan sonra sanayinin en çok geliştiği,
16. Marmara’dan sonra turizm gelirlerinin en yüksek olduğu,
17. Deniz turizminin en çok geliştiği,
18. Roma ve eski Yunan eserlerinin en çok olduğu,
19. Türkiye’de ilk demir yolunun yapıldığı,
20. Türkiye’de ilk ve en önemli uluslar arası fuarın bulunduğu,
21. Dünyada en güzel traverten oluşumunun görüldüğü bölgedir.
MARMARA BÖLGESİ

1. Türkiye’nin yüzölçümü bakımından 6. bölgesidir.
2. En alçak plato ve sıradağlar,
3. Ortalama yükseltisi en az ,
4. Üç denize kıyı olan,
5. Genç volkanların görülmediği ,
6. Tektonik çöküntü ovalarının geniş alan kapladığı,
7. İklim ve bitki çeşitliliğinin en çok olduğu,
8. Hidroelektrik potansiyelinin en düşük olduğu,
9. Elektrik enerjisinin en az üretildiği fakat en çok tüketildiği,
10. Nüfus ve nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu ,
11. Üniversitesi en çok olan,
12. En çok göç alan ,
13. Erkek nüfusu kadın nüfusundan daha fazla olan,
14. Sanayide çalışan nüfusu en çok olan,
15. Yüz ölçümüne göre , ekili dikili alanı en fazla olan,
16. Ayçiçeği ve ipek kozası üretimde ilk sırada olan,
17. Gıda, dokuma ve deri fabrikaları en çok olan,
18. En gelişmiş ticaret hacmine sahip,
19. Ecza , kimya, optik aletler sanayi en yaygın olan,
20. İthalatta birinci sırada olan İstanbul’un varlığı,
21. Sanayinin en çok geliştiği,
22. Turizm gelirlerinin en çok olduğu,
23. En çok vergi veren,
24. Dünyada en çok bor üretilen bölgemizdir.
KARADENİZ BÖLGESİ
1. Boylam derecesi en çok ,
2. Gece-gündüz arasındaki en büyük süre farkı ,
3. En uzun fay hattı ,
4. En dar kıta sahanlığı ,
5. En derin kıyı ,
6. Balıkçılık en çok,
7. Kuş uçuşu en uzun kıyı ,
8. En fazla heyelan ,
9. En az rüzgar erozyonu ,
10. En az sıcaklık farkı,
11. Yurdumuzun en nemli ve yağışlı,
12. En düzenli yağış rejimi,
13. En çok yamaç yağışı,
14. Sonbaharda en çok yağış,
15. Taşların en hızlı kimyasal ayrışması,
16. Laterit topraklar,
17. En çok orman,
18. En az nadas,
19. En az güneş enerjisi kullanılan,
20. Dağınık yerleşmenin en çok olduğu,
21. Erkek nüfusuna oranla kadın nüfusun en çok olduğu,
22. En yüksek tarımsal nüfus yoğunluğuna sahip kıyı ovaları bu bölgemizdedir.

9 AB İKLİM ELEMANLARI

SICAKLIK
Isı:Maddelerin sahip olduğu potansiyel enerjiye denir.
Sıcaklık:Maddelerin sahip olduğu potansiyel enerjinin,kinetik hale geçerek,çevreye yaptığı etkiye denir.
Yeryüzünde Sıcaklığın Dağılışını Etkileyen Faktörler

1-Güneşin etkisi:
-Güneş sabitesi: 2 kalori cm2 / dakika olan güneş sabitesi,3 ocakta 2,04,4 temmuzda 1,96 kaloridir.
-Güneş lekeleri:Güneş yüzeyinde yaşanan nükleerfizyon sırasında,güneşten gelen enerji artarken patlamalar sonrası oluşan lekeler nedeniyle yeryüzüne gelen enerji azalır.

2-Güneş ışınlarının düşme açısı:
Dünyanın şekli ( enlem )
Dünyanın eksen hareketi
Dünyanın eksen eğikliği ve yıllık hareketi
Eğim
Bakı

3-Atmosferin etkisi:
Atmosferin dış yüzeyine gelen ışınların tamamı yeryüzüne ulaşamaz.
-%25 dış yüzeyden yansır
-%25 dağılır
-%15 emilir
-%8 yerden geri yansır
-%27 yere ulaşır

4-Nemlilik:
Atmosferdeki nem sıcaklığı dengeler.Nemin çok olduğu bölgeler ılıman,günlük ve yıllık sıcaklık farkı az,nemin az olduğu bölgelerde ise günlük ve yıllık sıcaklık farkı çoktur.

5-Yükselti:
Yerden yükseldikçe sıcaklık her 100 m.de 0,5 derece azalır ( Troposfer yerden yansıyan ışınlarla alttan ısındığı için).
Yükseldikçe sıcaklığın azalması;
Dağların zirvesinde yıl boyunca erimeden kalan kar ve buzulları
Dağların yamaçlarında bitki türlerinin farklı kuşaklar oluşturmasını
Tarım ve orman üst sınırını
Yükseldikçe soğuyan su buharının yoğunlaşma ve yağış meydana getirmesini
Yükseldikçe karasallığın oluşmasını sağlar.
İndirgenmiş Sıcaklık:Bir yerin yükseltisi ne olursa olsun,bu yer deniz seviyesindeymiş gibi kabul edilerek hesaplanan sıcaklık değeridir.

6-Kara ve deniz dağılışı:
Karalar çabuk ve çok ısınırken,denizler geç ve az ısınır,çünkü;
· Öz ısıları farklıdır
· Karalar yüzeysel ve çok ısınırken,denizler saydam ve derinlemesine ısınır
· Karalar sabit,denizler hareketlidir
· Karalarda nem az,denizlerde çoktur.


YERYÜZÜNDE KARA - DENİZ DAĞILIMI

YERYÜZÜ -% 29 KARA % 71 DENİZ
KYK - % 39 KARA % 61 DENİZ
GYK - % 19 KARA % 81 DENİZ

Kara ve denizlerin farklı dağılışının sonuçları;
1. KYK, GYK’ye oranla 2 derece daha sıcaktır.
2. KYK’de sıcak ve ılıman kuşak;GYK’ de ise soğuk kuşak daha geniştir.
3. Kuzeyde sıcak okyanus akıntıları, güneyde soğuk okyanus akıntıları etkilidir.
4. Sıcaklık ve basınç dağılışı KYK’de düzensiz,GYK’ de daha düzenlidir.
5. En yüksek ve en düşük sıcaklık değerleri KYK’de ölçülür.

7-Akıntıların sıcaklığa etkisi:Kutuplardan ekvatora doğru gelen akıntılar soğuk, ekvatordan kutuplara giden akıntılar sıcak karakterlidir.Ulaştıkları kıyılarda da sıcaklığı, özelliklerine göre etkilerler.
Sıcak akıntılar ulaştıkları kıyılarda; sıcaklığı, buharlaşmayı,nemliliği,yağışı arttırır. Ilımanlaştırıcı etki yapar.Bitki örtüsünü gürleştirir.Kimyasal çözülmeye neden olur, çölleşmeyi engeller.
Sıcak ve soğuk su akıntılarının karşılaşma alanları sisli ve balıkçılık için uygun yerlerdir.


8-Rüzgarların Sıcaklığa etkisi:
Rüzgarlar enlem etkisine bağlı olarak sıcaklığı azaltır yada arttırır.Harekete başladıkları enlemin sıcaklık özelliklerini gittikleri yere taşırlar.

9-Yeryüzü örtülerinin sıcaklığa etkileri:
Engebeli,pürüzlü ve koyu renkli yüzeyler çok ve çabuk ısınır,geç ve az soğur.
Bitki örtüsünün gür olduğu alanlarda geç ve az ısınma;geç ve az soğuma görülür.
Kar ve buz örtüsü güneş ışınlarını yansıtacağı için soğumaya neden olur.

*Yeryüzünde sıcaklık dağılışını en az etkileyen faktör yeryüzü örtüleridir.

Dünya Ortalama Sıcaklık Dağılışı
1. Dünyanın en sıcak yeri Ekvator değil,KYK’de 30 derece dönence çölleridir(ekvatorda nem fazla olduğu için).
2.Termik ekvator,ekvator çizgisinden sapmalar gösterir.(kara-deniz dağılışı,okyanus akıntıları).
3. İzoterm eğrileri,KYK’de karaların batı kıyısında,GYK’de karaların doğu kıyısında ekvatordan uzaklaşır( sıcak akıntılar).
4. İzoterm eğrileri,KYK karalarının doğu kıyılarında,GYK karalarının batı kıyılarında ekvatora yaklaşır.(soğuk akıntılar)
5. İzotermlerin genel dağılışı enlemlere uygundur.GYK daha düzenli.

*Termik ekvator,dünyanın en sıcak noktalarını birleştiren izoterm eğrisidir.

Dünya Temmuz Ayı Sıcaklık Ortalaması

1. En yüksek sıcaklık ortalamaları KYK’de dönence çölleri ile orta kuşak karalarının çöllerinde ölçülür( güneş ışınlarının dik açıyla gelmesi ve nem azlığı)
2. En düşük sıcaklık ortalaması Güney kutup bölgesindedir.
3. İzoterm eğrileri KYK’de ekvatordan uzaklaşır,sıcak ve ılıman kuşak genişler.GYK’de tersi gerçekleşir.(KYK’de yaz,GYK’de kış olduğu için)

Dünya Ocak Ayı Sıcaklık Dağılışı

1. En yüksek sıcaklık ortalamaları,GYK dönence çöllerinde ölçülür.
2. En düşük sıcaklık ortalamaları KYK’de orta kuşak karalarının yüksek enlemlerinde ölçülür.(karasallık yüzeyi geniş –KKK’da kara yok)
3. İzoterm eğrileri KYK’de ekvatora yaklaşır,soğuk kuşak genişler,sıcak ve ılıman kuşak daralır.
4. GYK’de ekvatordan uzaklaşır.

Dünya Yıllık Sıcaklık Farklarının Dağılışı

1. En yüksek sıcaklık farkları KYK’de orta kuşak karalarının yüksek enlemlerinde görülür ( Sibirya,Kanada) ( karasallık)
2. En düşük sıcaklık farkları ekvatorda ölçülür.( Nem oranının yüksek,ışınların düşme açısının yıl içinde fazla değişmemesi)
3. Orta kuşak karalarının batı kıyılarında da sıcaklık farkları azdır.( sıcak akıntılar,batı rüzgarları)

İzoterm Eğrileri
*Sıcaklığı eşit olan noktaları birleştiren kapalı eğrilerdir.
*Gerçek izoterm haritaları:Bir yerdeki gerçek sıcaklıklara göre yapılan haritalardır.Yükseltinin sıcaklık üzerinde etkisi vardır.
*İndirgenmiş izoterm haritası:Deniz seviyesine indirilmiş sıcaklıklara göre yapılır. Yükseltinin sıcaklık üzerindeki etkisi kaldırılmıştır.

3 Aralık 2009 Perşembe

MAKROKLİMALAR ÇALIŞMA SORULARI

AŞAĞIDAKİ BOŞLUKLARI DOLDURUNUZ.

1. Amazon havzasında ……………………… iklim görülür.

2. Afrika’nın Kap bölgesinde ………………………. İklimi görülür.

3. Mısır ve Libya kıyılarında ……………………… iklimi görülür.

4. Avrupa’nın batı kıyılarında ……………………….. iklim görülür.

5. Muson ikliminin her mevsim yağış getirdiği yerlerden biri ………………………………………

6. ABD’nin batı kıyılarında …………………………….. iklim görülür.

7. Kalifornia’da …………………………… iklimi görülür.

8. Okyanusal iklimin oluşumunda Golf Stream sıcak su akıntısı ve ……………………………… etkilidir.

9. Güneybatı Avustralya kıyılarında …………………… iklimi görülür.

10. Güney Kanada’da ………………………………. İklimi görülür.

11. Tayga ormanları …………………………………. İkliminin doğal bitki örtüsüdür.

12. Avustralya’nın iç kesimlerinde ……………….. iklimi görülür.

13. Yıllık sıcaklık farkının en yüksek olduğu iklim ………………………………..

14. Günlük sıcaklık farkının en fazla olduğu iklim ……………………………..

15. Yıllık ve günlük sıcaklık farkının en az olduğu iklim …………………………………….

16. En fazla yağışı yaz mevsiminde olan iklimler …………………………… ……………………..
…………………………… ………………………

17. Her mevsim yağışlı olan iklimler …………………………… ………………………..

18. Kış mevsimi yağışlı olan iklimler …………………………………………

19. Yağış rejimi belli olmayan iklimler …………………………………………………………

20. Ilıman iklimler ………………………………………. …………………………………………………………

21. Sıcak iklimler ……………………………………….. ……………………………………………………..

22. Soğuk iklimler ………………………………………

23. Uzun otlardan oluşan bitki örtüsüne …………………. denir.

24. İğne yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlara ……………… ormanı denir.

25. Okyanusal iklimin doğal bitki örtüsü ………………………………………………………

26. Sert, cilalı yüzeyli yaprakları olan, uzun kökleri bulunan kısa ağaçlardan oluşan bitki örtüsüne ……………… denir.

27. Humus oranı çok düşük olan, ancak bol yağışlı ve sıcak bir iklimin yıkanmış toprağı …………………………..

28. Ülkemizdeki dağların ……………………. yamacında orman üst sınırı daha yüksektir.

29. Bir dağ yamacında bitki türlerinin 0m.den doruğa kadar değişik türlerde sıralanmasının temel sebebi …………………………..

30. Karadeniz kıyılarında hakim bitki örtüsü 0 m.den …………………… ………………… ağaçlarla başlar.

31. Bir dağ yamacında 0 m.den itibaren ………………… bitki örtüsü başlıyorsa, bu bölgede Akdeniz iklimi görülür.

32. İnsanların yaşamak için yüksekleri tercih ettiği iklim tipi ……………………………………….




İLKNUR BAŞAT
Coğrafya Öğretmeni

19 Kasım 2009 Perşembe

10 AB TOPRAĞIN HİKAYESİ

KONU TARAMA SORULARI

AŞAĞIDAKİ BOŞLUKLARI DOLDURUNUZ.

1. Yer kabuğunu oluşturan kayaların ufalanması ile oluşmuş, içinde çeşitli mineraller, canlı
organizmalar, organik maddeler, hava ve su bulunan örtü ……………………..
2. Kayaçların ayrışmasında ……………………. ve ………………………….. ayrışma etkilidir.
3. Soğuk ve kurak iklim bölgelerinde …………………….. ayrışma etkilidir.
4. Mekanik çözülmenin etkili olmasının temel sebebi ……………………… azlığıdır.
5. Fiziksel parçalanma sonucunda kayacı oluşturan minerallerin kimyasal yapısında değişim
………………...
6. ……………………… ayrışma, kayaların bileşimindeki minerallerin ayrışması şeklinde
olmaktadır.
7. Yüksek dağlarda …………………………. ayrışma etkilidir.
8. Ekvatoral bölgede ……………………… ayrışma etkilidir.
9. Tropikal yağmur ormanları altında oluşan toprak türü ………………………
10. Çayır bitki örtüsü tabanında oluşan toprak türü …………………………..
11. Maki bitki örtüsü tabanında oluşan toprak türü ……………………………
12. Toprak oluşumunda etkili olan faktörlerden biri, dağların en çok güneş gören yüzeyinde
ayrışmanın fazla olmasıdır. Buna ……………………………. etkisi denir.
13. Yer şekillerinin etkisine göre toprak tabakasının kalınlığı eğim azaldıkça ……………………….
14. …………………………………… ayrışmanın olduğu yerlerde toprak tabakası daha
………………………….
15. Kalkerin ayrışmasıyla ……………………………….. topraklar oluşur.
16. Organik ayrışmada etkili olan faktörler …………………
………………………………………………………….
17. Organik bakımından en zengin toprak katmanı ………………………………..
18. Çok yağışlı bölgelerin topraklarının A horizonunda kireç ve mineraller taşınmış olduğu için
bu tür topraklara ……………………………….. topraklar denir.
19. Oluşumunda iklim ve bitki örtüsünün etkili olduğu toprak grubu ……………………………..
topraklardır.
20. Dönenceler arasındaki sıcak ve nemli bölge topraklarına ……………………………… denir.
21. Akdeniz iklim bölgesinde oluşan toprak türü ……………………………..
22. Kurak bölgelerin toprak türlerinin A horizonunda ……………….. ve …………………… birikimi
fazladır.
23. Yüzey sularının yamaçlardan taşıyıp biriktirdiği topraklar …………………………………..
24. Nemli bölge toprakları içinde yıkanma oranı en fazla olan toprak türü …………………………….
25. En verimli toprak grubu ……………………………….. topraklardır.
26. Volkanik kumlar üzerinde oluşan topraklar ………………………………..
27. Yamaçlardaki taşlı topraklar ………………………….
28. Rüzgarın taşıyıp biriktirdiği topraklar ……………………
29. Muson bölgesinde bulunan toprak türü ………………….
30. Rusya ve Kanada’nın güneyinde bulunan toprak türü ……………………………
31. Derinlere kadar donmuş olan, çok kısa bir süre için üst kısmı çözünen ve bu sürede de
bataklık olan topraklar …………………………..
32. Orta kuşak karalarının batı kıyılarında, geniş yapraklı orman altında oluşan topraklar
…………………………
33. Doğu Avrupa ve Kuzeydoğu Anadolu’da yaygın olan, özellikle çayırların bulunduğu alanda
oluşan, dünyanın en verimli toprak türü …………………………………..
34. İç Anadolu bölgesinde, Tuz gölü çevresinde görülen topraklar ……………………………
35. Çukurova, Bafra, Çarşamba gibi ovalarda bulunan toprak türü ……………………………………..
36. Laterit topraklarda humus olmamasının sebepleri aşırı yıkanma ve …………………………………
37. Topraktaki humus miktarı …………………… bağlıdır.
38. Oluşumunda topoğrafya ve ana kayanın etkili olduğu toprak grubu …………………………………
39. Killi – kireçli depolar üzerinde oluşan ve dönen topraklar da denilen toprak türü
…………………………………
40. Toprak oluşumunda en önemli faktör ……………………

B. AŞAĞIDAKİ BOŞLUKLARA (D) YA DA (Y) YAZINIZ.

1. Çölleşme, kurak, yarıkurak alanlarda insan faaliyetleri ve iklim değişikleri ile oluşan toprak
bozulmalarıdır. ( )
2. Yer kabuğunun en üst kısmındaki canlı ve hareketli katmana humus denir. ( )
3. Orta Asya’da toprak içindeki tuz ve kireç mineralleri oranı yüksektir. ( )
4. Taşeli Platosu’nda ana kaya yapısı nedeniyle kimyasal çözülme etkindir. ( )
5. Tayga ormanlarının toprak türü kahverengi orman toprağıdır. ( )
6. Laterit ılıman kuşak topraklarından biridir. ( )
7. Kimyasal ayrışmanın kuvvetli olduğu yerlerde toprak örtüsü daha kalındır. ( )
8. Dış kuvvetlerin etkisiyle toprağın A horizonu taşınırsa, verimi düşer. ( )
9. Taşınmış toprakların horizonları oluşmamıştır. ( )
10. Doğu Karadeniz bölümünde toprak yüzeyi kil ve kireçli minerallerce zengindir. ( )
11. Terra rosalar, içindeki demirin okside olmasından dolayı kırmızıdır. ( )
12. Direnajı düşük topraklar, halomorfik topraklardır. ( )
13. Kayseri yöresinde regosoller sayesinde toprak verimi daha yüksektir. ( )
14. İç Anadolu Bölgesinde, hidromorfik topraklar yaygındır. ( )
15. Polye tabanlarında terra rosalar yaygındır. ( )

18 Kasım 2009 Çarşamba

11 Kasım 2009 Çarşamba

10 AB Toprak Çeşitleri

TOPRAK ÇEŞİTLERİ

A. ZONAL TOPRAKLAR : Oluştukları bölgenin iklim ve kayaç özelliklerini yansıtırlar.
1. Nemli Bölge Toprakları:
· Tundra Toprakları : Tundra ikliminin görüldüğü yerlerdedir. Kışın donan haline Tijale adı
verilir.
· Podzol Toprak : Nemli soğuk iklimde oluşur. Özellikle sert karasal iklimin, iğne yapraklı
orman örtüsünün tabanındadır. Yıkanmadan dolayı humusça fakirdir.
· Kahverengi Orman Toprağı: Orta kuşağın geniş yapraklı orman örtüsü altında oluşur. Bitki
artıkları zengin olduğundan, humuslu topraklardır. Okyanusal iklimin etkili olduğu
alanlarda oluşur.
· Terra Rosa: Kalkerli anakaya üzerinde oluşur. Kiremit kırmızısıdır. Polye tabanlarının
tarım sahasıdır. Akdeniz ülkelerinde görülür.
· Laterit Topraklar : Nemli tropikal alan toprağıdır. Aşırı yıkanmıştır. Yıkanma ve sıcaklığın
yüksek oluşu ( mikroorganizmalar ), humus oluşumunu engellemiştir. Ekvatoral bölge,
Muson Asyası ve ülkemizde Doğu Karadeniz’de görülür.
2. Kurak – Yarıkurak Bölge Toprakları:
· Çernozyum: Orta kuşağın yarı nemli, çayır alanlarında görülen, humus oranı çok yüksek
olan kara topraklardır.
· Kestane Renkli Step Toprakları : Orta kuşak karalarının iç kesimlerinde, step bölgeleri
tabanında görülür.Organik madde bakımından zengin sayılırlar. Ülkemizde İç, Doğu, İç Batı
Anadolu’da yaygındır.
· Çöl Toprakları: Orta kuşak ve tropikal çöllerde, kalın kabuklu topraklardır. Buharlaşmanın
fazlalığından, tuzlu, kireçli ve verimsiz topraklardır. Ülkemizde Tuz gölü, Harran ve
Malatya’da görülür.

B. AZONAL TOPRAKLAR: Dış kuvvetlerin etkisiyle eğimli sahalardan taşınarak oluşan
topraklardır.
1. Alüvyonlu topraklar: Akarsuların yamaçlardan koparıp, dağ etekleri, ova tabanları ve deniz
kıyılarına biriktirdikleri topraklardır. Ülkemizde yerli topraklardan sonra en yaygın
topraklardır.
2. Lös : Rüzgarın kurak alanlardan aşındırıp taşıdığı, dulda bölgelerde biriktirdiği topraklardır.
İç Anadolu ve Günedoğu Anadoluda rastlanabilir.
3. Moren : Yüksek enlemlerin kırıntılı ince materyalidir. Buzulların etkisiyle oluşmuştur.
Ülkemizde yüksek dağ yamaçlarında az da olsa görülebilir.
4. Kolivyal Topraklar :Eğimli yamaçlarda biriken malzemenin oluşturduğu topraklardır.
5. Litosol Topraklar : Yamaçlardan ince malzemenin taşınması sonucu, geri kalan iri malzeme
ile oluşan taşlı topraklardır.
6. Regosoller : Kumlu depolar üzerinde oluşan topraklardır. ( Volkanik, akarsu depoları,
yamaç eteklerindeki kumlar )

C. İNTRAZONAL TOPRAKLAR: Yer şekilleri ve ana kayanın etkisiyle oluşan topraklardır.
1. Halomorfik Topraklar: Kurak , yarıkurak bölgelerdeki tuzlu ve alkali topraklardır. Toprak
yüzeyine tuz ve karbonatların birikmesiyle oluşur.
2. Hidromorfik Topraklar: Bataklık ve taban suyu seviyesi yüksek alanlarda oluşan
topraklardır.
3. Kalsimorfik Topraklar : Kireç taşı ve killi kireç taşı ( marn ) depoları üzerinde oluşan
topraklardır. Kireç yönünden zengindir.
· Vertisoller : Göl tabanlarının killi, kireçli depoları üzerinde oluşan topraklardır. Dönen
topraklar anlamına gelir.
· Rendzinalar : Yumuşak kireç taşları üzerinde oluşan, koyu renkli topraklardır.

5 Kasım 2009 Perşembe

27 Ekim 2009 Salı

GÖLLERDEN SEÇMELER
VAN GÖLÜ




































LUT GÖLÜ

MEKE GÖLÜ















BUZUL GÖLÜ ( KAÇKAR )


























SALDA ( TEKE YARIMADASI )

21 Ekim 2009 Çarşamba

GAYZER












Volkanizmanın yüzeye yakın olduğu yerlerde, belli aralıklarla fışkıran sıcak su kaynaklarıdır.

Yeryüzünde, ABD ( Yellow Stone ), İzlanda, Yeni Zelanda gibi volkanik alanlarda görülür. Ülkemizde yoktur.

10 AB KAYAÇLAR

KAYAÇLAR

A. Püskürük Kayaçlar ( Mağmatik )

  • Dış Püskürük Kayaçlar: Andezit, Trakit, Bazalt, Obsidyen, Tüf
  • İç Püskürük Kayaçlar: Granit, Gabro, Diorit, Siyenit

B. Tortul Kayaçlar ( Sedimenter )

  • Kırıntı Tortullar:Kum taşı, Kil taşı, Konglomera, Breş
  • Kimyasal Tortullar: Kaya Tuzu, Kalker ( Traverten, Damlataşlar ), Alçı Taşı ( Jips)
  • Organik Tortullar :Kömür ( maden kömürü, linyit, turba ), tebeşir, mercan

C. Başkalaşım Kayaçlar ( Metamorfik )

  • Granit ---------- Gnays
  • Kalker ---------- Mermer
  • Kömür ---------- Elmas
  • Kiltaşı ----------- Şist
  • Kum taşı -------- Kuvarsit

9 AB HARİTA BİLGİSİ ÇALIŞMA SORULARI

ÇALIŞMA SORULARI
- Projeksiyon tipleri ……………………… ……………………. en aza indirmek amacıyla kullanılmaktadır.
- Brezilya, Kongo Cumhuriyeti, Zaire, Kenya, Endonezya ve Filipinler gibi ekvatora yakın ülkelerin haritalarının çiziminde …………………………….. projeksiyon tipi kullanılırsa hata oranı en az olur.
-Finlandiya gibi kutup bölgelerine yakın ülkelerin haritalarının çiziminde ……………………………... projeksiyon tipi kullanılırsa hata oranı en az olur.
- Silindirik projeksiyon …………………..... çevresinin çiziminde en az hataya yol açar.
- Konik projeksiyon ……………………….... enlemlerdeki ülkelerin haritalarının çiziminde en az hata oranına yol açar.
- Düzlem projeksiyon ……………………. çevresinin haritalarının çiziminde en az hata oranına yol açar.
- Türkiye gibi orta enlemlerdeki ülkelerin haritalarının çiziminde en az hataya yol açan projeksiyon tipi……………………… projeksiyondur.
- Silindirik projeksiyon ile yapılan dünya haritası çizimlerinde ekvatorda kutuplara gidildikçe bozulma oranı …………………
- Haritalarda görülen bozulmaların temel nedeni…………………………………dır.
- Dünya yüzeyi düzlem üzerine aktarılırken şekil ve boyut bozulmalarına uğrayarak gerçeği tam olarak yansıtmaz bu durumun ana nedeni………………………................ …………………………………………dır.
- Gösterilen alan büyüdükçe haritalardaki bozulmalar ……………………
-Yer şekillerinin engebeli olduğu yerlerde haritalarda bozulma oranı ………. iken yer şekillerinin düz ve sade olduğu yerlerde haritalarda bozulma oranı ……….
- Bir fizik haritada yükseltisi en az olan yerler …………….. renk ile gösterilir.
-. Bir fizik haritada yükseltisi en fazla olan yerler …………….. …...renk ile gösterilir.
-. Bir fiziki haritada renkler ……………… ………………………… göstermektedir.
-. Bir fiziki haritrada açık kahverenginin yerini giderek koyu kahverngiye bırakması
……………………………….gösterir.
- Bir fiziki haritada iki merkez farklı renklerle gösteriliyorsa bu iki merkezlerin kesinlikle …………………………………. farklıdır.
- Bir fiziki haritada 500m – 1000m arasında kalan yerler ……………………... renk ile gösterilir.
- Fiziki haritalarda mavi tonun koyulaşması …………………………… arttığını gösterir.
- Tarama yöntemi ile çizilmiş haritalarda kısa, kalın ve sık çizgiler ………………… ………………………… arttığı yerleri göstermektedir.
- Tarama yöntemi ile çizilmiş haritalarda uzun, ince ve seyrek çizgiler ……………... …………………………….. azaldığı yerleri gösterir.
- İzohips haritalarında izohipslerin birbirlerine yaklaşması …………………... ………………………. arttığını gösterir.
- İzohips haritalarında izohipslerin birbirlerinden uzaklaşması …………………...………………………. azaldığını gösterir.

Ölüdeniz